تغییرپذیری زمانی تولید رواناب تحت تأثیر شیب در خاک های با بافت مختلف

زمان آغاز و شدت تولید مشخصه هایی از رواناب بوده که تحت تأثیر تغییرات خصوصیات فیزیکی خاک طی زمان بارندگی قرار می گیرند. شدت تغییرات زمانی این مشخصه ها بسته به بافت خاک و شیب سطح می تواند تغییر کند. این پژوهش با هدف بررسی تغییرات زمانی تولید رواناب در خاک های با بافت لوم رسی، لوم و لوم شنی در شیب های 5، 10، 15، 25 و 30 درجه تحت باران شبیه سازی شده با شدت 40 میلی متر در ساعت در شرایط آزمایشگاهی به انجام رسید. نتایج بدست آمده نشان داد که بافت خاک و شیب سطح اثر معنی داری بر زمان آغاز (05/0>p) و شدت تولید رواناب (05/0>p) دارد. زمان آغاز رواناب در خاک لوم رسی کمترین (16 دقیقه) و در خاک لوم شنی بیشترین (46 دقیقه) است. زمان آغاز رواناب به شدت تحت تأثیر شیب بوده و با افزایش شیب به صورت معنی داری کاهش یافت (01/0>p). روابطی معنی دار و منفی بین شیب و زمان آغاز رواناب در خاک لوم رسی (86/0=2r)، لوم (86/0=2r) و لوم شنی (98/0=2r) مشاهده شد (01/0>p). بیشترین تأثیر شیب بر کاهش زمان آغاز رواناب در خاک لوم شنی (63 درصد) و کمترین آن در خاک لوم رسی (28 درصد) مشاهده شد. روابطی معنی دار و مثبت بین شیب و شدت تولید رواناب در خاک لوم رسی (89/0=2r)، لوم (95/0=2r) و لوم شنی (94/0=2r) مشاهده شد (01/0>p). نقش شیب در افزایش تولید رواناب در خاک لوم رسی (19 درصد) بیشترین و در خاک لوم کمترین (15 درصد) است. الگوی تغییرات زمانی رواناب طی بارندگی تحت تأثیر بافت خاک و درجه شیب قرار گرفت. افزایش تدریجی رطوبت خاک و تخریب شدید ساختمان خاک دلایل افزایش رواناب در زمان های اولیه بارندگی در خاک لوم رسی می باشد.